W sierpniu 2025 r. opublikowano założenia do projektu ustawy rozszerzającej kompetencje Państwowej Inspekcji Pracy w zakresie kwestionowania form zatrudnienia innych niż umowa o pracę.
Jak jest obecnie?
W obecnym stanie prawnym, PIP nie może jednostronnie przekwalifikować umowy cywilnoprawnej w umowę o pracę. Zmiana kwalifikacji umowy wymaga wniesienia przez PIP powództwa do sądu pracy.
Co zakładają planowane zmiany?
Planowane zmiany zakładają w szczególności:
- umożliwienie stwierdzenia istnienia stosunku pracy decyzją organów PIP,
- podwyższenie grzywien za naruszenie przepisów prawa pracy,
- wyposażenie PIP w dodatkowe możliwości wymiany danych z Krajową Administracją Skarbową i ZUS,
- wprowadzenie możliwości kontroli zdalnych i elektronicznego dokumentowania kontroli.
Planowane zmiany mają charakter rewolucyjny. W dotychczasowej praktyce przekwalifikowanie umów cywilnoprawnych i o współpracę ma miejsce incydentalnie (zgodnie z publicznie dostępnymi danymi, PIP wytaczała w ostatnich latach poniżej 100 powództw rocznie). Zmiany mają powodować, że działania PIP staną się docelowo systemowymi kontrolami opartymi o stałą i zautomatyzowaną analizę danych i ryzyka.
Rewolucyjność planowanych zmian polega także na tym, że w dotychczasowej praktyce kluczowa była faktyczna chęć pracownika do podtrzymania powództwa. W nowym stanie prawnym PIP będzie działała w sposób jednostronny i władczy, bez konieczności uwzględniania zdania pracownika i pracodawcy. W tym zakresie można przypuszczać, że jednym z głównych motorów zmian jest kwestia interesu publicznego (w tym fiskalnego) a nie ochrona konkretnego pracownika.
Reklasyfikacja zatrudnienia (w szczególności tzw. umów B2B) na umowy o pracę może nieść za sobą daleko idące skutki podatkowe – w szczególności w zakresie PIT i VAT, jak również skutki w zakresie ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego.
Ze względu na powyższe, zalecamy uważną weryfikację stosowanych u Państwa form zatrudnienia, warunków umów i rzeczywistego zakresu odpowiedzialności i wykonywanych zadań wykonywanych przez zatrudnione osoby. W tym zakresie możemy posłużyć Państwu wsparciem.
Obecnie, projekt nie został jeszcze opublikowany, ale wskazane zostały założenia zmian w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów. Niemniej jednak, śledzimy prace z uwagą, ponieważ ze względu na zapowiadane wejście w życie ustawy 2026 r., projekt może zostać opublikowany w każdej chwili.
Andrzej Paczuski
Partner
Adam Hellwig
Partner