„RAJE PODATKOWE” – NOWE OBOWIĄZKI DOKUMENTACYJNE I ROZSZERZENIE ZAKRESU TRANSAKCJI PODLEGAJĄCYCH DOKUMENTACJI

Rok 2021 przynosi szereg zmian na płaszczyźnie cen transferowych, jedną z nich jest rozszerzenie obowiązku dokumentacyjnego w zakresie transakcji innych niż kontrolowane dokonywanych z podmiotem mającym siedzibę w kraju lub na terytorium stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, czyli tzw. „rajami podatkowymi”. Uzasadnieniem wspomnianych zmian przez ustawodawcę ma być między innymi fakt, iż w aktualnym stanie prawnym w wielu przypadkach transakcje z „rajami podatkowymi” nie podlegają obowiązkowi sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych. Ponadto, nowelizacja w zakresie art. 11o ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych [dalej: Ustawa CIT], ma także na celu zapewnienie spójności terminologicznej w zakresie pojęcia „transakcji kontrolowanej”. Listę „rajów podatkowych” można znaleźć w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 20 marca 2019 r., które znajduje się pod wskazanym linkiem: [LINK].

Niniejszy artykuł ma na celu podsumowanie obecnie wprowadzonych obowiązków w tym zakresie  oraz porównania ich z poprzednim stanem prawnym. Zachęcamy do lektury.

Transakcje z „rajami podatkowymi” do końca 2020 r.

Do końca poprzedniego roku zgodnie z art. 11o Ustawy CIT, zobowiązanymi do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych w zakresie transakcji z „rajami podatkowymi” byli podatnicy, którzy:

  • dokonali zapłaty (bezpośrednio lub pośrednio) na rzez podmiotu, który posiada siedzibę lub zarząd w „raju podatkowym”, jeżeli łączna wartość wynikająca z umowy lub rzeczywiście zapłacona, przekracza 100 000 zł lub równowartość tej kwoty,
  • zawierali z podmiotem z „raju podatkowego”:

– umowę spółki niebędącej osobą prawną, jeżeli wartość wkładów przekracza 100 000 zł lub równowartość tej kwoty,

– umowę wspólnego przedsięwzięcia lub inną umowę o podobnym charakterze, gdzie wartość wspólnie realizowanego przedsięwzięcia określona w umowie, a w przypadku braku określenia w umowie tej wartości, przewidywana na dzień zawarcia umowy, przekracza 100 000 zł lub równowartość tej kwoty.

Należy zatem zwrócić uwagę, że w każdym z wymienionych powyżej przypadków, wartościowym progiem, który uzależniał obowiązek sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych w przypadku wskazanych interakcji z „rajami podatkowymi”, była kwota 100 000 zł lub równowartość tej kwoty. Ponadto do końca 2020 r., dokumentacji podlegały jedynie transakcje kosztowe z „rajami podatkowymi”

Zmiany w transakcjach z „rajami podatkowymi” od 2021 r.

Od 1 stycznia 2021 r., ustawodawca rozszerzył obowiązki w zakresie dokumentowania transakcji z „rajami podatkowymi”. Znowelizowane w tym zakresie przepisy Ustawy CIT wskazują na obowiązek sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych w przypadku dokonania przez podatników (także spółek niebędących osobami prawnymi) transakcji innej niż kontrolowana:

  • z podmiotami z „rajów podatkowych”, jeżeli jej wartość za rok podatkowy, a w przypadku spółek niebędących osobami prawnymi – za rok obrotowy, przekracza 100 000 zł,
  • jeżeli rzeczywisty właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium „raju podatkowego” oraz wartość tej transakcji za rok podatkowy, a w przypadku spółek niebędących osobami prawnymi – za rok obrotowy, przekracza 500 000 .

Kluczową zmianą jest uwzględnienie w obowiązku dokumentacyjnym (po przekroczeniu wskazanego wyżej limitu) zarówno transakcji kosztowych jak i przychodowych (a nie jak przed zmianami – wyłącznie transakcji kosztowych) zawieranych z „rajami podatkowymi”. Dodatkowo, taki sam obowiązek ma dotyczyć transakcji, w ramach których rzeczywisty właściciel jest zlokalizowany w „raju podatkowym”. W tym zakresie ustawowo istnieje domniemanie, zgodnie z którym rzeczywisty właściciel znajduje się pod jurysdykcją „raju podatkowego”, jeżeli druga strona transakcji, dokonuje w roku podatkowym lub roku obrotowym rozliczeń z podmiotem z „raju podatkowego”. Przy ustalaniu tych okoliczności konieczne jest dochowanie należytej staranności. Oznacza to, iż konieczna jest krytyczna weryfikacja oświadczeń i dokumentów składanych przez kontrahentów, w szczególności gdy płatności mają następować na rachunek prowadzony na rzecz podmiotu z lub w „raju podatkowym” lub gdy podmiotem odpowiedzialnym za realizację określonych świadczeń jest podmiot z „raju podatkowego”. Nie jest przy tym jasne jakiego rodzaju działania zostaną uznane za wystarczające/adekwatne dla spełnienia wymogu zachowania należytej staranności – w tym zakresie należałoby oczekiwać określenia oczekiwanego standardu działania ze strony Ministerstwa Finansów, na zasadzie analogicznej do innych regulacji (np. w przypadku podatku u źródła, choć objaśnienia w tym zakresie nie uzyskały statusu ostatecznych to zawierały pewne wskazówki praktyczne pomocne z perspektywy podatników).

W przypadku dokonania transakcji z podmiotem z „raju podatkowego”, o których mowa w art. 11o Ustawy CIT, od 1 stycznia 2021 r. lokalna dokumentacja cen transferowych musi także zawierać uzasadnienie gospodarcze transakcji, a w szczególności opis spodziewanych korzyści ekonomicznych, w tym podatkowych (art. 11q ust. 1a Ustawy CIT), które zgodnie z uzasadnieniem należy rozumieć możliwie szeroko i należy każdorazowo zbadać czy podmiot powiązany, działając racjonalnie ekonomicznie, zdecydowałby się nabyć świadczenie od „podmiotu rajowego”.

Bez wątpienia nowe przepisy wymagają , poza samą weryfikacją statusu kontrahenta (tj. czy należy go zaklasyfikować do podmiotu z „raju podatkowego”, czy też nie), dokładniejszej analizy relacji kontrahenta z podmiotami z „rajów podatkowych”. W związku z tym warto już teraz rozpocząć proces weryfikacji potencjalnych transakcji, które mogą zostać objęte dokumentacją cen transferowych w związku z możliwym zaangażowaniem podmiotów z „rajów podatkowych”. 

KONTAKT

Anna Jaworska
Doradca podatkowy
anna.jaworska@ptpodatki.pl
(22) 205 22 66

Rafał Kazik
Konsultant podatkowy
rafal.kazik@ptpodatki.pl
(22) 205 22 68