7 marca 2024 r. WSA w Warszawie, na skutek skierowania sprawy przez NSA do ponownego rozpoznania, wydał wyrok (sygn. I SA/Wa 2619/23) dotyczący utraty statusu podatnika CIT przez Podatkową Grupę Kapitałową [PGK] w przypadku dokonywania (w sposób incydentalny i niezamierzony) transakcji kontrolowanych z podmiotami spoza PGK na warunkach różniących się od warunków rynkowych, a następnie po powzięciu informacji o zaistnieniu takiej sytuacji niezwłocznego skorygowania rozliczeń PGK w sposób mający na celu odzwierciedlenie warunków danej transakcji do warunków, jakie ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane. Wyrok ten może mieć istotne znaczenie z perspektywy podmiotów tworzących PGK i zawierających transakcje z innymi podmiotami powiązanymi niewchodzącymi w skład tej grupy.
W stanie faktycznym sprawy wskazano, iż planowane jest utworzenie PGK w rozumieniu art. 1a ust. 1 ustawy CIT. Wnioskodawcy będą spełniać wspólnie wymagania dotyczące powstania, jak również utrzymania statusu PGK jako podatnika, określone w art. 1a ust. 2 ustawy CIT, przy czym wątpliwość spółek budził warunek dotyczący konieczności braku ustalania lub narzucania w transakcjach zawieranych z podmiotami powiązanymi spoza PGK warunków różniących się od warunków rynkowych.
Spółki na bieżąco monitorują zgodność zawieranych transakcji z przepisami o cenach transferowych, jednakże pomimo zachowania należytej staranności może dojść do sytuacji, w której w trakcie istnienia PGK incydentalnie i niecelowo dojdzie do zawarcia przez spółki planujące utworzenie PGK transakcji odbiegających od warunków rynkowych. W przypadku powzięcia informacji o zaistnieniu takiej sytuacji, spółki niezwłocznie zmienią warunki transakcji, tak aby odzwierciedlały one warunki, jakie ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane.
Zdaniem wnioskodawców, wskazane przypadki nie spowodują utraty statusu PGK, za czym przemawia zarówno wykładnia językowa jak i celowościowa analizowanego przepisu. Jednym z argumentów przywoływanych na poparcie tego stanowiska była analiza tego, czy o „narzucaniu” lub „ustalaniu” warunków można mówić w przypadku zachowań niecelowych lub intencjonalnych.
Dyrektor KIS uznał stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe, a następnie sprawa trafiła do WSA w Warszawie, który uchylił zaskarżoną interpretację. W wyniku skargi kasacyjnej organu sprawa trafiła do NSA, który uchylił wyrok sądu I instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd I instancji nie zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawców i oddalił skargę. Zgodnie z tezą wyroku[i], treść warunku, o którym mowa w art. 1a ust. 2 pkt 3 lit. b ustawy CIT (dotyczącym obowiązku ustalania lub narzucania warunków w transakcjach z podmiotami powiązanymi nieodbiegających od warunków rynkowych) w ocenie WSA nie obejmuje ewentualnych późniejszych zmian tych warunków w drodze korekty. Zmiana warunków transakcji na rynkowe już po dokonaniu transakcji nie anuluje zatem skutku prawnego w postaci utraty statusu podatnika CIT, nawet w sytuacji, gdy rezultat w postaci warunków nierynkowych był niezamierzony. Przestrzeń na rzetelną analizę warunków transakcji pod kątem jej rynkowości jest według WSA przed rozpoczęciem realizacji transakcji, natomiast modyfikacje w tym zakresie w drodze korekt już po dokonaniu transakcji są nieuprawnione. Tym samym dokonanie przez PGK transakcji na warunkach nierynkowych skutkuje utratą statusu podatnika CIT z mocy prawa ze skutkiem ex tunc.
***
W naszej opinii tezy WSA prowadzą do bardzo restrykcyjnego traktowania warunków istnienia PGK i utrudniają zachowanie tego statusu przez podatników, którzy chcą dokonywać łącznych rozliczeń CIT. W praktyce, biorąc pod uwagę nieostrość przesłanek do określenia rynkowego charakteru transakcji/spełnienia definicji podmiotów powiązanych, poziom skomplikowania regulacji w tym zakresie, jak również fakt, iż „ceny transferowe nie są nauką ścisłą”, może to powodować, iż PGK zawierające transakcje kontrolowane z podmiotami spoza PGK nigdy nie będą miały pewności co do spełnienia warunku, o którym mowa powyżej.
Orzeczenie jest jednak nadal nieprawomocne, a NSA w wydanym wyroku, cofającym sprawę do ponownego rozpatrzenia przez WSA, nie przesądził o kierunku rozstrzygnięcia sprawy, stąd nie można wykluczyć, że ostatecznie dojdzie do jego zmiany, co na pewno zwiększyłoby bezpieczeństwo podmiotów rozważających zawarcie umowy PGK, jak i takich, które takie umowy już zawarły.
KONTAKT
Katarzyna Zapalska
Menedżer, doradca podatkowy
katarzyna.zapalska@ptpodatki.pl
+48 607 719 789
Aleksandra Krzemień
Starszy Konsultant
aleksandra.krzemien@ptpodatki.pl
+48 537 137 919
[i] Niniejszy komentarz został sporządzony na bazie relacji z ustnego uzasadnienia do orzeczenia.