W ramach kompleksowego programu nowelizacji przepisów podatkowych w Polsce, zwanego „Polskim Ładem” planuje się m.in. wprowadzenie zmian w Ordynacji podatkowej i ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) w zakresie regulacji dotyczących kontroli i postępowań podatkowych. Do najważniejszych zmian w tym obszarze należą:
- zmiany w zakresie przepisów o przeciwdziałaniu unikaniu opodatkowania (GAAR) dotyczące możliwości wyznaczania przez szefa KAS jednego naczelnika urzędu skarbowego w sprawach, w których dostrzeżono mechanizm unikania opodatkowania
Mając na uwadze, że schematy unikania opodatkowania przeprowadzane są najczęściej przez kilka podmiotów, które podlegają właściwości miejscowej różnych urzędów skarbowych oraz dodatkowo – w celu utrudnienia organom podatkowym sprawnej kontroli ich działań – zmieniają swoją siedzibę, planuje się wprowadzenie zmiany polegającej na możliwości wyznaczenia przez szefa KAS jednego naczelnika urzędu skarbowego jako właściwego do przeprowadzenia kontroli lub postępowań podatkowych w sprawach, w których zachodzi uzasadnione podejrzenie unikania opodatkowania.
Nowelizacja w tym zakresie ma na celu poprawę skuteczności działań kontrolnych KAS oraz usprawnienie ekonomiki postępowań w zakresie przeciwdziałania unikaniu opodatkowania.
- wprowadzenie instytucji nabycia sprawdzającego w zakresie oceny prawidłowości ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej
Choć obecnie obowiązujące przepisy ustawy o KAS przewidują możliwość prowadzenia kontroli w zakresie prawidłowości ewidencjonowania obrotu za pomocą kas rejestrujących, kontrole te prowadzone są jednak na zasadach ogólnych, co w istotny sposób utrudnia faktyczne i skuteczne sprawdzenie podatników poprzez dokonanie przez organ podatkowy kontrolnego zakupu towaru lub usługi.
Celem projektowanej zmiany jest wprowadzenie nowej instytucji, która ma uzupełnić obecne narzędzia służące administracji podatkowej do przeciwdziałania nieprawidłowościom w ww. zakresie (tj. niewystawianiu albo niewydawaniu paragonu fiskalnego). Tym samym, stanowi kolejny element systemu uszczelniającego, którego celem jest zapobieganie uszczupleniu dochodów podatkowych państwa oraz poprawę skuteczności w walce z szarą strefą. Nabycie sprawdzające będzie – w zamierzeniu ustawodawcy – efektywnym mechanizmem weryfikującym prawidłowość i zgodność z prawem ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Czynność ta nie będzie miała charakteru kontroli podatkowej ani kontroli celno-skarbowej, dzięki czemu będzie mniej sformalizowana, a tym samym szybka do przeprowadzenia i nieuciążliwa dla podatników. Nabycie sprawdzające zakończy się notatką (w przypadku braku naruszenia przepisów) albo protokołem i mandatem (o ile takie naruszenia wystąpią).
- uprawnienia dla funkcjonariuszy Krajowej Administracji Skarbowej do tymczasowego zajęcia ruchomości na okres 96 godzin w sytuacji, gdy wobec podatnika jest prowadzona egzekucja administracyjna
Istotą projektowanego przepisu jest możliwość ograniczonego w czasie zajęcia ruchomości, jeżeli funkcjonariusz KAS w toku wykonywania kontroli celno-skarbowej ujawni majątek ruchomy zobowiązanego i jednocześnie ustali, że posiada on już podlegające egzekucji zaległości podatkowe w kwocie przekraczającej łącznie 10 000 zł (bez odsetek). W ramach tej instytucji funkcjonariusz KAS będzie mógł tymczasowo zatrzymać ruchomości należące do zobowiązanego przez okres 96 godzin. W tym czasie organ egzekucyjny będzie obowiązany ponownie zweryfikować istnienie i wysokość zadłużenia zobowiązanego, co umożliwi z kolei przekształcenie tymczasowego zajęcie ruchomości w zajęcie egzekucyjne. Przekształcenie to nastąpi z dniem wydania postanowienia o zatwierdzeniu tymczasowego zajęcia – pod warunkiem, że zatwierdzenie to nastąpi nie później niż przed upływem 96 godzin od podpisania przez funkcjonariusza protokołu tymczasowego zajęcia ruchomości.
Wprowadzenie omawianej instytucji ma na celu ochronę interesów fiskalnych Skarbu Państwa poprzez wzmocnienie efektywności działań organów KAS w zakresie skutecznego egzekwowania należności w stosunku do dłużników, wobec których organy egzekucyjne wystawiły już tytuły wykonawcze.
- wprowadzenie możliwości informowania podatników przez szefa KAS o ryzyku uczestniczenia w karuzelach podatkowych
Nowelizacja przewiduje dodanie nowego uprawnienia dla szefa KAS, który na podstawie wiedzy pozyskanej w toku działalności kontrolno-analitycznej będzie mógł poinformować podatnika o ryzyku występowania w dokonywanym przezeń obrocie towarami lub usługami co najmniej jednego kontrahenta, który może pełnić rolę znikającego podatnika. W informacji ostrzegającej o ryzyku współpracy z nieuczciwym bądź podejrzanym kontrahentem, szef KAS może ujawniać podatnikowi dane tego kontrahenta, co nie narusza przepisów o tajemnicy skarbowej.
Przedmiotowe narzędzie informacyjne będzie fakultatywne – szef KAS nie będzie miał obowiązku informowania nawet, jeśli w toku prowadzonej przez podległe mu organy działalności kontrolno-analitycznej zauważy ryzyko karuzeli podatkowej. Nie przewiduje się też możliwości indywidualnego wnioskowania przez podatnika o taką informację ze strony KAS. W zamyśle ustawodawcy działania informujące nie będą miały charakteru masowego.
Bez względu na powyższe, podatnik nadal będzie obowiązany do dochowania należytej staranności w dokonywanych przez siebie transakcjach. Nieotrzymanie listu ostrzegającego od szefa KAS nie będzie zwalniało podatnika z obowiązku zachowania tej staranności w jego rozliczeniach podatkowych.
Zadaniem proponowanego rozwiązania jest podniesienie świadomości podatników w zakresie przestępstw podatkowych, usprawnienie zwalczania nadużyć i oszustw podatkowych mających na celu wyłudzenie VAT (karuzelowych) oraz docelowo – poprawa warunków prowadzenia uczciwej działalności gospodarczej.
- zniesienie ograniczenia w zakresie terminu wszczęcia postępowania podatkowego po zakończonej kontroli
Kolejna proponowana w ramach „Polskiego Ładu” zmiana przewiduje dodanie przepisu, zgodnie z którym organ podatkowy będzie mógł w każdym czasie wszcząć postępowanie podatkowe w sprawie, w której przeprowadzono kontrolę podatkową, jeżeli:
– uzna, nawet samodzielnie, że w sprawie istnieje uzasadnione przypuszczenie możliwości wydania decyzji z zastosowaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania,
– z żądaniem wszczęcia postępowania zwróci się szef KAS.
W przepisie przejściowym proponuje się rozciągnięcie ww. uprawnienia również w odniesieniu do postępowań wszczętych lecz niezakończonych oraz do kontroli podatkowych zakończonych przed dniem wejścia w życie projektowanej zmiany.
W konsekwencji, niezależnie od tego, jaki okres minął od zakończenia kontroli, organy podatkowe będą uprawnione do wszczęcia postępowania podatkowego na własną rękę i bez ograniczenia czasowego (choć przed upływem przedawnienia zobowiązania podatkowego, jeżeli tylko: (i) powezmą „uzasadnione przypuszczenie” (pojęcie nieostre) o możliwości zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania lub (ii) z żądaniem wszczęcia postępowania zwróci się do organów szef KAS (jako organ wyłącznie uprawniony do stosowania klauzuli).
Powyższe doprowadzi w praktyce do unicestwienia obowiązującej obecnie gwarancji procesowej przewidującej przedawnienie prawa organów do wszczęcia postępowania po upływie sześciu miesięcy od zakończenia kontroli. Z tego względu, zmiana ta jest niewątpliwie niekorzystna dla podatników.
KONTAKT
Maciej Grochulski
Partner
maciej.grochulski@ptpodatki.pl
+48 22 205 22 08
Andrzej Suwiński
Doradca podatkowy
andrzej.suwinski@ptpodatki.pl
+48 22 205 22 28