24 maja 2021 r. Naczelny Sąd Administracyjny podjął uchwałę o sygn. akt I FPS 1/21, zgodnie z którą sąd administracyjny może oceniać spełnienie przesłanek zawieszenia biegu terminu przedawnienia z uwagi na toczące się postępowanie w sprawie karnej skarbowej.
Treść uchwały ma niebagatelne znaczenie w sporach dotyczących zobowiązań podatkowych, których termin przedawnienia nominalnie upłynął, lecz uległ zawieszeniu ze względu na poinformowanie podatnika o toczącym się postępowaniu w sprawie karnej skarbowej. W praktyce, postępowania karne skarbowe wielokrotnie były wszczynane jedynie w celu zawieszenia terminu przedawnienia, aby dać organom podatkowym dodatkowy czas na przeprowadzenie postępowania podatkowego. Takie zachowanie organów, noszące znamiona nadużywania prawa (władztwa), jest przedmiotem dość powszechnej krytyki i było niejednokrotnie kwestionowane w ramach skarg składanych do sądów administracyjnych na decyzje wydane w wyniku takich postępowań.
Zagadnienie budziło jednak wątpliwości sądów administracyjnych, które wielokrotnie twierdziły, że nie są uprawnione do oceny zasadności wszczęcia i prowadzenia postępowania karnego, ponieważ wykroczyłoby to poza zakres ich kompetencji (np. wyrok NSA z NSA z 9 listopada 2018 r., sygn. akt: I FSK 2149/16). Jednocześnie, odmienne zdanie wyrażono w m. in. wyrokach NSA z 30 lipca 2020 r. o sygn. akt I FSK 42/20 oraz I FSK 128/20.
Podjęta uchwała otwiera szersze pole dla kwestionowania instrumentalnego zawieszania biegu terminu przedawnienia przez wszczynanie postępowań karnych skarbowych. Niemniej jednak to na barkach podatników nadal spoczywać będzie obowiązek wykazania, że postępowanie karne skarbowe zostało wszczęte bezzasadnie, wyłącznie z powodu zbliżającego się terminu przedawnienia podatkowego. W praktyce, na ocenę tej okoliczności będą wpływały takie czynniki jak m. in. rodzaj naruszenia, ochrona zapewniania przez interpretacje indywidualne, przedawnienie karalności i wiele innych okoliczności, często specyficznych dla danej sprawy. Zatem, samo podniesienie zarzutu instrumentalnego wszczęcia czy prowadzenia postępowania karnego może się okazać niewystarczające i powinno być poprzedzone szczegółową analizą wszystkich istotnych okoliczności
sprawy.
Co więcej, dostępna sentencja uchwały wskazuje jedynie, że badanie okoliczności wszczęcia postępowania karno-skarbowego nie jest wykluczone. Kluczowe w tym zakresie będzie uzasadnienie Strona 2 uchwały, które zostanie opublikowane w bazie orzeczeń sądów administracyjnych (może ono zawierać bardziej szczegółowe i zniuansowane przesłanki oceny działań organów).
W sytuacji jakichkolwiek pytań lub wątpliwości związanych z tematem naszego Tax Alertu, uprzejmie prosimy o kontakt.
KONTAKT
Maciej Grochulski
Partner
maciej.grochulski@ptpodatki.pl
+48 501 012 085
Adam Hellwig
Partner
adam.hellwig@ptpodatki.pl
+48 502 184 966
Piotr Nowosielski
Doradca podatkowy
piotr.nowosielski@ptpodatki.pl
+48 697 648 291